Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, formaður Miðflokksins, skrifar um lýðveldi í Morgunblaðið í dag, í tilefni dagsins, eða öllu heldur hvort hér á landi lýðveldið sé raunverulega við lýði. Telur hann embættismannakerfið orðið of valdamikið:
„Nú fjarar hins vegar undan lýðræði víða um lönd og þar með talið í landinu sem fagnar 75 ára lýðveldisafmæli í dag. Ástæðan er einkum sú að stjórnmálamenn gefa frá sér sífellt meiri völd og við tekur aukið kerfisræði þar sem ókjörnum fulltrúum er ætlað að stjórna málum. Gallinn er sá að með þessu eru stjórnmálamenn að gefa það sem þeir eiga ekki. Í lýðveldi eru völdin eign lýðsins sem veitir stjórnmálamönnum aðeins umboð til að fara með þau um tíma.“
Sigmundur nefnir að hugtakið „pólitísk ákvörðun“ sé orðið að skammaryrði og að pólitíkusar feli sig á bak við nafnið „faglegar ákvarðanir“ til þess að verða ekki jafn umdeildir:
„Valdaafsal stjórnmálamanna nútímans ræðst hins vegar ekki aðeins af hugmyndinni um að embættismenn og sérfræðingar séu betur til þess fallnir að stjórna en fulltrúar almennings. Ótti stjórnmálamanna við að stjórna ýtir líka mjög undir þessa þróun. Þ.e. hræðslan við að taka ákvörðun sem ekki muni ganga upp eða orki tvímælis og kalli á gagnrýni. Þá er betra að hafa skjól í því að segjast aðeins vera að framfylgja „faglegri niðurstöðu“. Reynist ákvarðanirnar illa er þá alltaf hægt að benda á að faglegum ferlum hafi verið fylgt. Þannig beri í raun enginn ábyrgð á afleiðingunum.“
Sigmundur segir einnig að ein af afleiðingum meintrar tilfærslu frá lýðræði til kerfisræðis sé sú, að pólitísk átök snúist síður um rökræðu, heldur frekar ímynd, sem geri átökin illgjarnari og leiðinlegri og tekur dæmi um þingmál núverandi ríkisstjórnar, sem hann segir að mestu komin frá ríkisstjórninni þar á undan:
„Tilfærsla valdsins birtist ágætlega þegar sú ríkisstjórn sem nú situr tók við völdum og kynnti þingmálaskrá sína. Megnið af málunum sem hin nýja ríkisstjórn lagði fram voru mál frá síðustu ríkisstjórn.“
Loks gefur Sigmundur embættismönnum á Íslandi góð ráð, eða leiðbeiningar, um hvernig þeir eigi að sinna starfi sínu:
„Embættismenn og sérfræðingar gegna gríðarlega mikilvægu hlutverki í lýðræðisríki. Þeir skipta sköpum eigi stjórnarfar að vera farsælt. Hlutverk þeirra er meðal annars að veita stjórnmálamönnum bestu fáanlegu upplýsingar og aðstoða þá við að framkvæma það sem er ákveðið. Það er hins vegar ekki hlutverk þeirra að taka ákvarðanir. Það er starfið sem stjórnmálamenn hafa ráðið sig í og því verða þeir að sinna fyrir vinnuveitanda sinn, almenning í landinu.“
