„Ég hef ákveðnar áhyggjur af því að ákveðin aðferðafræði sé að ná tökum á okkar samfélagi. Ég hef kallað þetta Bannon-væðingu. Við erum að upplifa það að íslenskir Steven Bannonar eru að spretta upp hér þar sem er beinlínis og markvisst verið að afvegaleiða umræðuna. Það er verið að halda fram rangfærslum nógu lengi til að sá efasemdarfræjum hjá fólki á grunni ótta.“
Þetta sagði Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, formaður Viðreisnar, í Morgunútvarpi Rásar 2 í morgun. En hver er þessi Steve Bannon ?
Í stuttu máli er Bannon maðurinn sem kom Donald Trump í embætti Bandaríkjaforseta, var kosningastjóri hans og gerðist helsti ráðgjafi hans í Hvíta húsinu. Hefur hann verið kallaður gáfaða útgáfan af Trump, en Bannon hætti sumarið 2017 eftir uppþotin í Charlottesville, og ummæli hans um son og tengdason Donald Trump, sem í bókinni Fire and Fury: Inside the Trump White House, Bannon sagði þá Trump yngri og Jared Kushner, vera landráðsmenn.
Hóf hann í kjölfarið störf hjá fréttamiðlinum Breitbart, hægriöfgafréttaveitunnar, sem hann tók þátt í að stofna árið 2007. Þar hætti hann síðan í fyrrasumar.
Bannon ólst upp hjá írsk/bandarískri verkamannafjölskyldu sem var höll undir demókrataflokkinn, verkalýðshreyfinguna og kaþólska trú og umgengust þeldökka og gyðinga, þrátt fyrir að vera nokkuð íhaldssöm fjölskylda.
Bannon fór í sjóherinn en tók einnig mastersgráðu í alþjóðasamskiptum. Hann gerðist mikill stuðningsmaður Ronald Reagan árið 1980 og hægristefnu hans. Bannon fékk boð um að fara í stjórnmál, en í kjölfar MBA gráðu við Harvard fékk hann stöðu hjá fjárfestingarbankanum Goldman Sachs til ársins 1990 er hann stofnaði eigin banka ásamt félögum sínum, Bannon & Co. Þar fjárfesti hann í ýmsu tengdu skemmtanaiðnaðinum, og stóð meðal annars að framleiðslu Seinfeld þáttanna geysivinsælu.
Árið 1998 seldi hann hlut sinn í fyrirtækinu og hóf sjálfur framleiðslu og leikstjórn kvikmynda sem þóttu hallar undir hægrið, myndir um Ronald Reagan og Söruh Palin til dæmis, sem og gagnrýnar myndir um innflytjendamál og ríkisbáknið. Til marks um hversu langt til hægri Bannon var, þá taldi hann George W. Bush ekki vera nægilega hægrisinnaðan, heldur hluta ef elítunni, sem væri hluti af vandamálinu, en ekki lausninni.
Kristinn Haukur Guðnason skrifaði ítarlega um Bannon og kosningabaráttuna fyrir Kjarnann árið 2016 og er hluti þeirrar umfjöllunar birtur hér að neðan með góðfúslegu leyfi höfundar:
„Andrew Breitbart var mjög íhaldssamur fjölmiðlamaður sem hafði m.a. skrifað fyrir Washington Times og komið að stofnun hins geysivinsæla vefs Huffington Post. En Breitbart vildi koma á fót sínu eigin vefriti sem yrði yst á jaðrinum og því stofnaði hann Breitbart News árið 2007. Steve Bannon sá þarna tækifæri og gerðist stofnmeðlimur. Breitbart News var beinlínis stofnað til höfuðs hinnar pólitísku elítu og þó að gildum Repúblíkanaflokksins væri hampað þá fengu margir innmúraðir yfir sig vænar gusur á síðunni. Stofnun síðunnar fór saman við uppgang hinnar svokölluðu Teboðshreyfingar sem óx mikið eftir valdatöku Barack Obama árið 2008. Pópúlísk alda var í uppsiglingu og umsvif Breitbart jukust jafnt og þétt. Fréttir á Breitbart voru gagnrýnar á stjórn Obama, ríkisbáknið, elítuna, öryggismál, hefðbundna fjölmiðla og Hollywood maskínuna. Einnig voru þær mjög litaðar af kynþátta og útlendingahatri, kvenfyrirlitningu og fordómum í garð samkynhneigðra. Oftast nær voru fordómarnir sagðir með svokölluðum hundablístrum, þ.e. með dylgjum og ósögðum athugasemdum sem lesendur gátu áttað sig á. Í athugasemdakerfi vefsins sást það svo best hvers konar fólk las vefinn og þar voru engar hundablístrur.
Þá voru fréttamenn vefsins óvægnir í stuðningi sínum við Ísraelsríki sem sást best í því að vefurinn hafði útibú í Jerúsalem. Breitbart, sem sjálfur var gyðingur lést úr hjartasjúkdómi einungis 43 ára að aldri árið 2012. Þá steig Bannon fram og tók við stjórn vefsins. Við valdatöku Bannon jukust fordómar í garð minnihlutahópa og kvenna til muna á vefnum. Þar sem Breitbart sjálfs naut ekki við voru gyðingar teknir inn í hóp þeirra sem gagnrýni vefsins beindist að, enda eru gyðingar fyrirferðarmiklir í stjórnmála, fjármála og Hollywood elítunni. Kynþáttahatrið var nú orðið stækt á síðunni og í athugasemdakerfinu og beindist það ekki síður gegn gyðingum. Farið var að tala um Breitbart sem málsvara hinnar svokölluðu alt-right hreyfingar. Sú hreyfing varð til á spjallrásum og athugasemdakerfum í afkimum internetsins og einkennist af kvenfyrirlitningu og hatri í garð minnihlutahópa. Bannon fullyrti sjálfur að Breitbart væri vettvangur hreyfingarinnar.
Hann færði út kvíarnar og opnaði útibú í Texas og í Lundúnum árið 2014. Við opnun útibúsins í Lundúnum opnuðust augu evrópsku pópúlistaflokkana fyrir síðunni og stjórnmálamenn á borð við Nigel Farage úr UKIP og Marine Le Pen í frönsku Þjóðfylkingunni sýndu henni stuðning sinn. Með auknum umsvifum síðunnar varð boðskapurinn smám saman “normalíseraður” líkt og hægrimenn á borð við Rush Limbaughhöfðu áður gert í útvarpi. Vefurinn var engu að síður ekki mjög stór. Árið 2014 hafði Breitbart News að meðaltali um 8 milljón lesendur í Bandaríkjunum.
Meðal fyrirsagna sem Breitbart fréttaveitan birti og þóttu ansi umdeildar eru eftirfarandi:
Réttindi samkynhneigðra hafa gert okkur heimskari, tími til kominn að fara aftur inn í skápinn
Getnaðarvarnarpillan gerir konur óaðlaðandi og heimskar
Hvort myndir þú frekar vilja að barnið þitt fengi femínisma eða krabbamein?
Gabby Giffords [þingmaður sem varð fyrir morðtilraun]: Mannlegur skjöldur byssuandstæðinga
Hífum hann upp með stolti: Suðurríkjafáninn kunngerir glæsilega arfleið
„Donald Trump tilkynnti framboð sitt til forseta þann 16. júní árið 2015 og fljótlega fór öll fjölmiðlaumfjöllun að snúast um hann. Fram að því höfðu Bannon og Breitbartstutt dyggilega við bakið á Ted Cruz, frambjóðanda Teboðshreyfingarinnar. Cruz hafði tilkynnt framboð sitt snemma og fengið drottningarviðtöl á síðunni en aðrir frambjóðendur repúblíkana á borð við Jeb Bush og Marco Rubio fengu töluverða gagnrýni. Trump var þó snemma sýndur í nokkuð jákvæðu ljósi á síðunni og það reyndist Bannon og félögum vel. Heimsóknir á síðuna tvöfölduðust á einungis hálfu ári.
Cruz féll smám saman í ónáð hjá Bannon, sérstaklega eftir að hann samþykkti fríverslunarsamning að undirlagi þingforsetans Paul Ryan, sem var svarinn óvinur Bannon. Haustið 2015 var óljóst hvorn frambjóðandann Breitbart studdi en í janúar 2016 var Cruz alfarið sparkað fyrir Trump. Trump sagði Cruz vera óhæfan til að gegna embættinu sökum þess að hann var fæddur í Kanada og fréttamenn Breitbart tóku undir af fullri hörku.
Bannon varð klappstýra Trump og þegar ljóst var að hinn síðarnefndi yrði frambjóðandi Repúblíkanaflokksins um sumarið 2016 var lesendafjöldi Breitbart um 18 milljónir. Á þessum tíma gekk Trump allt í haginn og hann skoraði hátt í skoðanakönnunum. En síðsumars fór fylgi hans að dala, að hluta til vegna framboðsstjóra hans, Paul Manafort. Upp komst um grunsamleg tengsl hans við Viktor Yanukovych fyrrum forseta Úkraínu og Manafort sagði skilið við framboðið í ágúst. Í stað hans valdi Trump Kellyanne Conway og Steve Bannon til að stýra framboðinu. Margir töldu að hinum reynda Manafort, sem hafði unnið að forsetaframboðum í 40 ár, hefði mistekist að halda aftur af hinum yfirlýsingaglaða Trump. Með ráðningu Bannon var öllum ljóst að gefið yrði í frekar en hitt. Einn af þeim sem fagnaði ráðningu Bannon hvað ákafast var David Duke fyrrum leiðtogi Ku Klux Klan. Alt-right hreyfingin og hvítir þjóðernissinnar voru nú formlega orðin hluti af framboði Donald Trump. Bannon tók sér leyfi frá Breitbart en vefurinn hélt engu að síður áfram að styðja dyggilega við bakið á frambjóðandanum.
Um haustið 2016 var fátt annað talað en bandarísku kosningabaráttuna. Trump fór upp í könnunum eftir veikindi Hillary Clinton í september og niður aftur eftir rökræður frambjóðendanna, sem voru þær sóðalegustu í sögunni, og eftir að myndband birtist af honum þar sem hann hreykti sér af kynferðisáreitni. Nú var ekki hægt að draga úr soranum. Stefna Trump og Bannon var sú að koma dyggasta stuðningsfólkinu á kjörstað og skvetta það mikilli drullu á andstæðinginn að sem flestir óháðir sætu heima. Langflestir bjuggust þó við sigri Clinton eins og nánast allar skoðanakannanir og kosningaspár gáfu til kynna. Úrslitin gætu varla hafa komið meira á óvart. Ljóst var að Trump hafði unnið kjörmannakosninguna en að Clinton hefði umtalsvert fleiri atkvæði (nálægt 3 milljónum eins og síðar kom í ljós). Til að auka á fáranleikann þá sviku 7 kjörmenn lit og kusu annað fólk sem er það mesta í sögunni (utan við látna frambjóðendur). Síðan 1872 hafa aldrei fleiri en einn kjörmaður svikið lit. Þetta er birtingarmynd af því hversu saurug kosningabaráttan var, hversu hataðir frambjóðendurnir voru og hversu vel plott Trump og Bannon gekk upp. Eftir kosningarnar var ljóst að Bannon og Conway yrðu verðlaunuð fyrir framboðsstýringuna með stöðum í hvíta húsinu. Bæði munu taka við embættum ráðgjafa og Bannon sem æðsti ráðgjafi þann 20. janúar næstkomandi.“
5 umdeildar tilvitnanir Steve Bannon:
Dick Cheney. Svarthöfði. Satan. Það er vald!
Konur sem ættu að stjórna landinu ættu að vera fyrir fjölskylduna, ættu að eiga eiginmenn, ættu að elska börnin sín. Ekki einhverjar lessur úr listaháskólum í Nýja Englandi.
Ótti er góður. Ótti lætur þig taka málin í eigin hendur.
Ég vill ekki að stelpurnar [dætur hans] fari í skóla með gyðingum. Þeir ala börnin sín upp sem vælandi óþekktaranga.
Ég er Lenínisti. Lenín vildi eyðileggja ríkið, og það er mitt takmark einnig.