Þau ummæli Lilju Bjarkar Einarsdóttur, bankastjóra Landsbankans, að bankinn sé tilbúinn til sölu hafa vakið nokkurn kurr.
Ríkið á 98 prósent í Landsbankanum en það er auðvitað ekki bankastjórans að ákveða hvort eða hvenær hann verður seldur, heldur er sú ákvörðun væntanlega í höndum Alþingis.
Stjórnarsáttmálinn er reyndar passlega óljós hvað þetta varðar – það er greinilegt að þar er miðlað málum milli Sjálfstæðisflokks, Framsóknar og Vinstri grænna. Þar er kveðið á um hvítbók um framtíð fjármálakerfisins sem verði grundvöllur framtíðarstefnu – hún er nýlega komin út.
Tekið er fram að ríkið skuli vera leiðandi fjárfestir í að minnsta kosti „einni kerfislega mikilvægri fjármálastofnun“.
Þess er að gæta að hvergi í nágrannalöndum eða ríkjum sem við berum okkur saman við er ríkið jafn stór eigandi að bönkum. Slíkt þekkist ekki lengur. En skýringin kemur auðvitað ekki til af góðu – ríkið fékk bankana í faðm sinn vegna bankahrunsins 2008.
En það er ljóst að andstaðan við að einkavæða bankana er mikil. Þar er bent á ýmislegt eins og til dæmis hversu herfilega tókst til við síðustu einkavæðingu, sumt þar virðist beinlínis hafa verið glæpsamlegt. Það er semsagt uppi grunur um að íslenskum stjórnmálamönnum sé ekki treystandi fyrir þessu verkefni. Þetta segir sína sögu um vantraustið til stjórnmálanna á Íslandi.
Á móti kemur að tæplega er hægt að segja að bankakerfið þjóni okkur Íslendingum sérlega vel. Það er of stórt, of dýrt, kostnaðurinn er alltof mikill, vextirnir alltof háir, alltof mikið verið að reyta fé af viðskiptavinunum.
Miðað við nágrannalöndin erum við með hrikalega lélegt fjármálakerfi – burtséð frá því að bankarnir teljast núorðið vera vel fjármagnaðir og litlar líkur á að þeir fari í þrot. En þeir sinna illa hlutverki sínu gagnvart neytendum, sjálfum viðskiptavinunum. Svoleiðis vill oft gleymast á Íslandi.
Við höfum semsé vonda reynslu af einkavæddum bönkum en líka af ríkisbönkum.
Þetta er eldfimt pólitískt mál. VG samþykkti á landsfundi fyrir fáum árum að flokkurinn væri andvígur því að selja Landsbankann. Þar var lagt til að honum yrði breytt í „samfélagsbanka“. En svo má reyndar spyrja – hvað er samfélagsbanki? Voru sparisjóðirnir sem hrundu eins og spilaborgir kringum hrunið til dæmis einhvers konar samfélagsbankar?
Svo er spurningin – hverjir vilja eiga íslenska banka og hverjir eru hæfir til þess? Annað eins samansafn af óhæfum eigendum og raðaðist í bankana í síðustu einkavæðingu hefur varla sést. Hafa lífeyrissjóðir áhuga – þar skortir ekki fé? Arion banki er nú að miklu leyti í eigu erlendra aðila – viljum við það?
(Myndin er af nýjum höfuðstöðvum Landsbankans sem rísa brátt.)
