Ég fjallaði aðeins um það í pistli í fyrradag hvernig Jón Þór Þorvaldsson, varaþingmaður Miðflokksins, hefði talað um nýjan flóttamannasamning Sameinuðu þjóðanna – beint upp úr skrifum Valdimars Jóhannessonar.
Að ýmsu er að hyggja í þessum málum. En það er ljóst að samúð okkar sem búum hinum ríka hluta veraldarinnar er afar valkvæð. Við lifum til dæmis í þeirri trú að vondir hlutir komi fyrir annað fólk, fólk sem býr á allt öðrum stöðum í heiminum og er líklega öðruvísi á litinn – en við sjálf séum óhult.
Ég var að lesa skáldsöguna Lifandi lífslækur eftir Bergsvein Birgisson. Feikigott skáldverk. Þar er meðal annars fjallað um hugmyndir um að flytja Íslendinga burt af landinu á tíma móðuharðindanna.
Landið var á þeim tíma nánast óbyggilegt. Fólkið veslaðist upp og svalt, skepnur féllu, gróður visnaði, það var reykjarmökkur yfir landinu – móða eins og það var kallað.
Nú er rætt um að stórar eldstöðvar á Íslandi gætu farið að gjósa – þær eru komnar á tíma. Sumum myndu fylgja ógurlegar hamfarir. Samgöngur gætu lamast, raforkuver gætu verið í hættu, vatnsból gætu spillst, landbúnaður gæti lagst af á stórum svæðum, jafnvel í einhver ár. Nútímalífshættir okkar, með allri sinni tækni, eru mjög viðkvæmir gagnvart hamförum eins og miklu öskufalli.
Við skulum ekki tala af léttúð um flóttafólk. Fæst velur það hlutskipti sitt. Og það er heldur enginn glæpur að fara af stað til að leita að betra lífi. Við Íslendingar búum í landi þar sem náttúran getur leikið okkur grátt. Það hefur gerst í sögu Íslandsbyggðar – og á örugglega eftir að gerast aftur.
Nú er farið að tala um loftslagsflóttamenn – og það er vandi sem á eftir að aukast á næstu áratugum. Kannski stefnum við í heim þar sem þeir sem eru óhultir fyrir loftslagsvánni og þeir sem hafa efni á að leysa vandamálin, fari að verja stöðu sína með öllum tiltækum ráðum? Þá breytast hlutar af hinum ríka heimi í nokkurs konar virki. Við erum reyndar sumpart komin á þann stað. Fortress Europe eða Festung Europa er það kallað.
Hugsanlega gætum við Íslendingar sloppið skár út úr loftslagbreytingum en margar aðrar þjóðir. En þetta er auðvitað hnattrænt vandamál sem hefur áhrif um alla veröld, bæði á lífsskilyrð og efnahag. En náttúruváin vofir alltaf yfir okkur. Að því leyti er Ísland hættulegra en hin Norðurlöndin. Við getum alls ekki útilokað að hér verði náttúruhamfarir sem leiða til þess að einhver hluti þjóðarinnar þarf eða vill flýja land.
Við gætum staðið frammi fyrir atburðum sem verða þess valdandi að eigur okkar verða verðlausar og lífsskylirðin óbærileg fyrir nútímafólk. Það þarf ekki einu sinni mikið hugmyndaflug til að ímynda sér hvernig það gæti orðið. Myndum við þrauka lengi nútímafólk í ólofti eins og var hér á tíma móðuharðindanna?
Og hver myndi þá taka við okkur – flóttafólki af Íslandi?
(Myndin hér að ofan nefnist Skaftáreldar og er eftir Ásgrím Jónsson.)
