Sveinn R. Eyjólfsson, fyrrverandi útgefandi Dagblaðsins, Vísis, DV og Fréttablaðsins, hefur sitt hvað að athuga við frumarp til laga um Þjóðarsjóð frá Bjarna Benediktssyni, fjármála- og efnahagsráðherra, sem á að gegna svipuðu hlutverki og norski olíusjóðurinn, að fjármagna hverskyns ófyrirséð áföll sem þjóðarbúið verður fyrir. Á sjóðurinn sjálfur að vera fjármagnaður með gróðanum af orkuauðlindum landsins, einna helst frá Landsvirkjun. Hann ritar um málið í Morgunblaðið í dag.

Sveinn segir að horfið hafi verið frá upphaflega nafni sjóðsins, Auðlindasjóður, og því breytt í Þjóðarsjóð til að „fela betur hina raunverulegu ætlan með stofnun sjóðsins.“

Hann segir að Norðmenn hafi ekki viljað norska olíusjóðinn ganga inn í hagkerfi landsins og „rugla“ það, þar sem það myndi leiða til þenslu og útgjaldahækkunar:

„En skoðum þá ís­lenzku út­færsl­una. All­ar tekj­ur ís­lenzka rík­is­ins af raf­orku­sölu und­an­farna ára­tugi, bæði til ís­lenzkra heim­ila og ým­issa stór­not­enda, hafa gengið í rík­is­sjóð. Og pen­ing­arn­ir notaðir til ým­issa misnauðsyn­legra þarfa, eins og geng­ur. Á sama hátt og aðrar tekj­ur rík­is­ins, svo sem skatt­ar á al­menn­ing og fyr­ir­tæki lands­ins. Ef menn ákveða að taka af rík­is­sjóði all­ar tekj­ur af raf­orku­sölu og setja pen­ing­ana í nefnd­an Þjóðarsjóð, get­ur aðeins tvennt gerst. Ríkið verður að minnka um­svif sín og út­gjöld um sömu upp­hæð, eða leita nýrra tekju­stofna. Trú­ir ein­hver því, að ís­lenzka ríkið geti dregið þannig sam­an út­gjöld sín, en samt haldið áfram að reka þetta þjóðfé­lag í óbreyttri mynd? Rík­is­sjóður sem þegar er orðinn svo illa stadd­ur að það þarf að inn­heimta sér­stakt gjald af borg­ur­un­um, ef þeir þurfa að aka um þjóðvegi lands­ins. Að ég tali nú ekki um sér­hannaðar skatta­leg­ar árás­ir á gam­al­menni lands­ins og ör­yrkja, þannig að þeir þjóðfé­lags­hóp­ar geta varla dregið fram lífið og eru all­ir við fá­tækt­ar­mörk.“

Vilja menn þetta ?

Þá nefnir Sveinn þær leiðir sem séu líklegar til þess að verði farnar til að fjármagna ný útgjöld og spyr hvort þær séu æskilegar:

„Þá er það hin hliðin. Að ríkið afli sér auk­inna tekna, til að standa und­ir nýj­um út­gjöld­um í hinn van­hugsaða Þjóðarsjóð. Sú umræða mun fara á fulla ferð um leið og búið verður að stofna „sjóðinn“. Hvar fást nýj­ar tekj­ur? 1) Með því að auka tekj­ur af raf­orku­sölu með nýj­um virkj­un­um í ám lands­ins og foss­um og selja síðan til nýrr­ar stóriðju eða flytja raf­ork­una til út­landa og selja hana þar. Til þess þarf að leggja sæ­streng fyr­ir flutn­ing­inn. Vilja menn þetta? 2) Auka skatt­pín­ingu fólks­ins í land­inu. Vilja menn það? 3) Auka skatta­álög­ur á fyr­ir­tæk­in í land­inu. Er það í lagi? Og svo má auðvitað reyna að eyðileggja arðsemi sjáv­ar­út­vegs­ins með því að stór­hækka svo­kallað auðlinda­gjald. Ein­hverj­ir vilja það ef­laust. En ekki þeir sem upp­lifðu ára­tug­um sam­an sjáv­ar­út­vegs­eymd­ina á meðan öll grein­in var rek­in með bullandi tapi. Þá varð til hug­takið „grát­kona sjáv­ar­út­vegs­ins“, sem notað var um þá menn, sem af veik­um mætti reyndu að færa grein­ina til hins betra. Við stund­um litl­ar und­ir­tekt­ir. Eða vilja menn stór­auka álög­ur á nýj­asta at­vinnu­veg lands­ins, ferðamannaþjón­ust­una, stöðva arðsemi hans og gera hann óarðbær­an með öllu? Og reyna þannig að losna við þessa „óþolandi“ ferðamenn. Þá gæt­um við komið lífs­kjör­un­um á sama stig og þau voru fyrstu árin eft­ir hrun. Ætli þjóðin vilji það?“

Snýst ekki um hagfræði

Þessi atriði ættu menn að hug­leiða áður en þessi hug­mynd, sem mun kalla á nýj­ar skatta­álög­ur, verður að veru­leika. Og til að því sé haldið til haga: Ég þekki vel ágæta um­sögn Viðskiptaráðs um þetta mál, sem send var Efna­hags- og viðskipta­nefnd Alþing­is í bréfi 31. jan. sl. Ég hef einnig kynnt mér um­sögn sama aðila, sem send var á sam­ráðsgátt stjórn­valda í sept­em­ber 2018. Sú um­sögn er skýr og góð, en þar er ekki komizt að kjarna máls­ins.

Sveinn segir að umsögn Viðskiptaráðs um frumvarpið sé skýr og góð en komist ekki að kjarna málsins:

„Þetta snýst ekki um hag­fræði, held­ur er um að ræða aðferð til að leggja nýj­ar skatta­álög­ur á fyr­ir­tæki í land­inu og þá aðallega fyr­ir­tæki sem menn halda fram að noti svo­nefnd­ar auðlind­ir. Þau fyr­ir­tæki sem nýta raf­orku og eru ekki í rík­is­eign, fyr­ir­tæki í ferðaþjón­ustu og fyr­ir­tæki í sjáv­ar­út­vegi, út­gerð og land­vinnslu. Það er marg­búið að sýna fram á, að rekst­ur þess­ara fyr­ir­tækja er nú um stund­ir ekki af­lögu­fær. Það er hag­fræði að kynna sér það vand­lega.

Hug­mynd­in um Þjóðarsjóð? Varla frá kjörn­um full­trú­um Sjálf­stæðis­flokks­ins. Nema þar leyn­ist ein­hver „Guðjón á bak við tjöld­in“.