Vilhjálmur Bjarnason skrifar grein í Morgunblaðið um umdeilt efni, lífeyrissjóði. Efni hennar læt ég liggja milli hluta hér. Úrklippu af henni má lesa hérna á síðunni.

Ég tek eftir því að Vilhjálmur notar orðið lýðsleikja.

Þetta er tilraun til að íslenska hið mikið notaða erlenda orð pópúlisti. Einhverjum kann hugsanlega að finnast það of neikvætt. Pópúlisti er nokkuð teygjanlegt hugtak, en það er notað um pólitíkusa eins og Donald Trump og Victor Orbán, um Bolsonaro í Brasilíu, Salvini á Ítalíu, um Hugo Chavez og jafnvel um Bernie Sanders og Alexis Tsipras.

Ég gúglaði smá og les á vefnum Nýyrði sem er haldið úti af stofnun Árna Magnússonar að orðið hafi heyrst úr munni Sigurðar Árnasonar læknis (sem er sonur Árna Böðvarssonar orðabókarhöfundar) í návist Þórarins Eldjárns. Skýringin er svohljóðandi:

„Nálgun við „pópúlisti“, lýðskrumari. Neikvæð merking.  Andstæða við höfðingjasleikja.“

Almennt heyrist manni fólk vera farið að nota orðið pópúlisti í opinberri umræðu. Það fer kannski mátulega vel á því, en þess er að gæta að við notum erlend heiti eins og sósíalisti, kommúnisti og nasisti, þótt til séu íslenskanir á þeim öllum. Við tölum hins vegar ekki um liberalista – og eigum í vandræðum með það hugtak. Frjálslyndur…

Orðin lýðskrum og lýðskrumari eru stundum notuð líka. Þannig eru þau skilgreind í  íslenskri orðabók.

„Það að vinna hylli eða höfða til almennings með ómerkilegum hlutum, einkum af stjórnmálamönnum. Stjórnmálamaður sem talar eins og fólk vill heyra.“

Orðið lýðskrum er til í íslensku frá því snemma á 20. öld má lesa í þessum texta eftir Guðrúnu Kvaran prófessor. En það hefur frekar verið hugsað sem þýðing á orðinu δημαγωγός eða demagogos – demagogue á ensku.

Að sönnu er ekki langt á milli pópúlista og demagóga – en síðara orðið hefur ekki komist inn í íslenskt mál.

Bandaríski háðfuglinn H. L. Mencken skilgreindi lýðskrumara með þessum hætti:

„Það er maður sem predikar kennisetningar sem hann veit að eru ósannar yfir mönnum sem hann veit að eru fávitar“