Í venjulegum hagkerfum eru vextir lækkaðir þegar umsvifin minnka og hagvöxtur dregst saman.

Hér á Íslandi er þetta þveröfugt. Vextirnir – sem þegar eru svo háir að þarf að fara í þriðja heiminn til að finna annað eins – eru hækkaðir.

Menn furða sig á þessu og spyrja – hver er lógíkin?

Jú, að einhverju leyti snýst þetta um krónuna. Hún kann að styrkjast við vaxtahækkun þótt það sé reyndar ekki gefið – en  það er á sinn hátt neytendum til hagsbóta. Um það var mikið rætt á tíma hrunsins að Seðlabankinn væri ekki bara að glíma við verðbólgumarkmið heldur ekki síður gengismarkmið, hann var eiginlega kominn í fúll tæm djobb að reyna að stýra krónunni.

Verkalýðshreyfingin getur auðvitað heimtað að fá kjarabætur til að mæta vaxtahækkuninni. En í umsögn peningastefnunefndarinnar eru í raun tekin af öll tvímæli um að þetta séu skilaboð vegna komandi kjarasamninga. Ríkið fær sneið og launþegahreyfingin. Peningastefnunefndin segist beinlínis muni grípa til „harðara taumhalds“ ef ríkið og vinnumarkaðurinn hegði sér ekki skikkanlega. Segist hafa bæði viljann og tækin. Þá varla til annars en að hækka vextina ennþá meir.

„Peningastefnunefnd ítrekar að hún hefur bæði vilja og þau tæki sem þarf til að halda verðbólgu við markmið til lengri tíma litið. Haldi verðbólguvæntingar áfram að hækka og festist í sessi umfram markmið mun það kalla á harðara taumhald peningastefnunnar. Aðrar ákvarðanir, einkum á vinnumarkaði og í ríkisfjármálum, hafa þá áhrif á hversu mikill fórnarkostnaður verður í lægra atvinnustigi.“