Fyrir gamla Vesturbæinga er merkilegt að sjá að komið er í sölu eitt glæsilegasta húsið sunnan Hringbrautar, Víðimelur 29. Í auglýsingu segir að húsið sé 724,5 fermetrar, 19 herbergi, en fasteignamatið er 253 milljónir.
Vandinn er þó sá að húsið er í mikilli niðurníðslu. Eigandinn, kínverska ríkið, hefur ekkert sinnt viðhaldi um árabil og líklega hefur húsið verð ókynt árum saman. Í auglýsingunni segir líka að húsið þurfi mikið viðhald.
Kínverska sendiráðið var þarna um árabil áður en það flutti í Garðastrætið og síðar inn í Bríetartún. Það þótti mikill viðburður þegar Kínverjar opnuðu sendiráð á Íslandi á sínum tíma. Húsið á Víðimel keyptu þeir 1973. Sama ár var haldin kínversk vöru- og listmunasýning á Kjarvalsstöðum sem hlaut gríðarlega mikla aðsókn. Þá var meira fásinni í borginni en nú er. Á sýningunni voru alls konar hlutir, allt frá kínverskum sígarettum til muna sem voru skornir út í fílabein.
Ég var í 1. bekk í Hagaskóla þegar Kínverjar opnuðu sendiráðið. Menn átta sig kannski ekki á því nú orðið hvílíkur viðburður þetta var. Þetta var stuttu eftir að Nixon hafði farið til Kína og hitt Maó. Það gerðist í kjölfar ferðar kínverska borðtennislandsliðsins til Bandaríkjanna. Þetta fékk heitið ping-pong diplómatía.
Afi minn, Ólafur, var kristiboði í Kína á árunum 1921 til 1937, kom heim með fjölskylduna þegar ófriðurinn þar magnaðist upp við innrás Japana. Það eru til kvikmyndir sem hann tók eftir hinar grimmilegu loftárásir Japana á Shanghai. En ræningjaflokkar og sveitir kommúnista óðu líka uppi.
Kommúnistar voru ekki hátt skrifaðir á heimilinu. Það var vitað að þeir höfðu myrt og fangelsað fólk úr söfnuðum þar sem afi starfaði. En það var til marks um breytta tíma að Kínverjarnir í sendiráðinu fóru að bjóða afa þangað. Hann var reyndar farinn að heilsu og komst lítt. En í staðinn ræktuðu þeir tengslin við Guðrúnu móður mína sem er fædd í Kína. Fáum árum síðar var henni boðið í heimsókn til Kína.
Stuttu eftir opnun sendiráðsins komu í Hagaskóla í skólann tveir ungir menn frá Kína. Við kölluðum þá Sjö og Sju. Þeir bjuggu í sendiráðinu en voru sendir til Íslands að læra málið, tengslin áttu semsagt að vera til frambúðar. Ég man aðallega eftir þeim vegna þess að þeir spiluðu borðtennis – á þeim tíma varði ég öllum stundum í borðtennisiðkun annað hvort í kjallara Hagaskóla eða í KR-heimilinu.
Ekki veit ég hvað var af Sjö og Sju – þeir voru brosmildir og góðlegir, en ég hef ekkert heyrt af þeim síðan.
Húsið á Víðimelnum hefur eiginlega verið til skamma um árabil og nágrannar hafa kvartað. Líklega þarf að verja stórum fjárhæðum í að laga það. Við töluðum um húsin í þessum hluta götunnar í þáttunum Steinsteypuöldin. Þetta eru glæsihús sem voru byggð í stríðslok og ekkert til sparað. Þau eru íburðarmeiri en önnur hús í hverfinu. Í húsinu við hliðina á bjó Gunnar Thoroddsen forsætisráðherra.
Ég sjálfur man ekki til þess að hafa komið inn í umrætt hús nema einu sinni. Það var 1976, þegar Maó formaður dó. Ég var unglingspiltur og skrifaði nafn mitt í minningabók um hann.
Löngu seinna skrifaði ég pistil í Alþýðublaðið þar sem ég skýrði aðeins frá þessu. Þá þóttist ég hafa pata af því að minningabækurnar um Maó væru varðveittar í Peking.
Greininni lauk með svofelldum orðum:
„Ekki syrgi ég Maó. Hitt veit ég að í grafhýsi hans, eða kannski í Höll alþýðunnar í Peking, er bók sem hefur að geyma nöfn fjölda Íslendinga sem flykktust á Víðimel haustið 1976 – og þar á meðal er nafnið mitt.“
