Magnús Haraldsson‚ geðlæknir við Landspítalann og dósent við læknadeild Háskóla Íslands, skrifar ritstjórnargrein í Læknablaðið sem er nýkomið út. Þar amast hann við umfjöllun fjölmiðla um heilbrigðiskerfið, sem hann segir gjarnan vera á „neikvæðum nótum“:
„Málefni heilbrigðiskerfisins eru oft til umfjöllunar í fjölmiðlum enda er um að ræða stóran og mikilvægan málaflokk sem snertir líf allra landsmanna einhvern tímann á lífsleiðinni. Heilbrigðiskerfið er dýrasti og sennilega flóknasti hluti okkar samfélags og á fáum sviðum hafa orðið eins miklar framfarir og breytingar á undanförnum árum. Öll viljum við geta gengið að því vísu að þjónustan sé góð og að hún sé örugg og aðgengileg öllum sem á henni þurfa að halda. En að sjálfsögðu er ekkert fullkomið í þessum heimi. Því miður er fjölmiðlaumræða um heilbrigðismál oft á afar neikvæðum nótum og orð eins og úrræðaleysi, niðurskurður, mannekla og fjársvelti eru algeng. Fréttir af sumarlokunum, kjaradeilum, biðlistum og miklu álagi á heilbrigðisstarfsfólk eru nánast daglega á síðum fjölmiðla. Þetta eru að sjálfsögðu afar erfið mál og raunverulegar áskoranir sem kerfið stendur frammi fyrir og mikilvægt er að fjalla um þau með gagnrýnum hætti í fjölmiðlum en það skiptir líka máli hvernig það er gert. Það er afar mikilvægt að umfjöllun fjölmiðla um þennan málaflokk sé yfirveguð, byggð á staðreyndum og að reynt sé að forðast gífuryrði og upphrópanir.“
Magnús segir að alltaf sé „hætt við að umræðan verði mjög tilfinningahlaðin og einkennist af upphrópunum og gífuryrðum,“ og virðist kalla eftir einskonar ritskoðunarsamvinnu þegar kemur að umfjöllun um heilbrigðismál:
„Æskilegt væri að ritstjórar og ábyrgðarmenn helstu fjölmiðla landsins settust niður með forsvarsmönnum heilbrigðiskerfisins og ræddu hreinskilnislega um hvernig best sé að fjalla með ábyrgum og yfirveguðum hætti um heilbrigðismál, þjónustunni til framdráttar, og hvernig koma megi í veg fyrir að lýsingar sem oft eru settar fram í mikilli reiði og geðshræringu séu gerðar að fréttaefni í fjölmiðlum.“
Magnús segir erfið málefni einstakra sjúklinga oft rata á síður fjölmiðla og á tímum netmiðla geti þeir sjálfir deilt sögum sínum. Þar séu oft dregnar ályktanir sem lýsi kerfinu í heild, sem geti valdið heilbrigðisstarfsfólki vanlíðan og ótta og tortryggni hjá sjúklingum:
„Af og til gerist það líka að ákveðnir fjölmiðlar birta svona lýsingar á síðum sínum og skrifa með þeim frétt. Í slíkum fréttum koma aðeins fram lýsingar og sjónarmið þeirra sem telja að með einhverjum hætti hafi verið brotið á rétti þeirra. Öllum fréttamönnum á að vera vel kunnugt um að á heilbrigðisstarfsfólki hvílir afar ströng þagnarskylda og trúnaður sem gerir þeim ókleift að tjá sig um mál einstakra sjúklinga. Heilbrigðisstarfsmenn geta því ekki brugðist við ef þeir telja að hallað sé réttu máli eða að mikilvægar upplýsingar vanti í umfjöllunina. Ekki þarf að hafa mörg orð um það hversu viðkvæm og flókin mál sem þessi geta verið. Það er mikill ábyrgðarhluti að taka fyrir mál einstakra sjúklinga í fjölmiðlum.
Alltaf er hætta á því að dregnar séu rangar ályktanir af því sem á að hafa gerst og hætt er við því að fréttir sem þessar ýti undir ótta og tortryggni hjá fólki sem þarf að sækja þjónustu heilbrigðiskerfisins. Fréttaflutningur af þessu tagi er einnig líklegur til að valda heilbrigðisstarfsfólki miklu hugarangri og vanlíðan, sérstaklega ef það þarf að sitja undir óvæginni gagnrýni í fjölmiðlum og getur ekki komið fram og tjáð sig um sína hlið á málinu.“
Blaðamenn starfa eftir siðareglum. Hver miðill setur starfsfólki á ritstjórn sínar eigin siðareglur, en þess utan er Blaðamannafélag Íslands einnig með siðareglur, sem lesa má hér.
Þriðja greinin fjallar um vinnubrögð, framsetningu og tillitsemi blaðamanna:
„Blaðamaður vandar upplýsingaöflun sína, úrvinnslu og framsetningu svo sem kostur er og sýnir fyllstu tillitssemi í vandasömum málum. Hann forðast allt, sem valdið getur saklausu fólki, eða fólki sem á um sárt að binda, óþarfa sársauka eða vanvirðu.“
Magnús nefnir þó hvergi að blaðamenn hafi gerst brotlegir við þriðju greinina í umfjöllun sinni um heilbrigðiskerfið.
