Sjö ráðherrar ríkisstjórnarinnar kynntu viðamikla aðgerðaáætlun í loftslagsmálum í dag. Markmiðið með áætluninni er að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og stuðla að aukinni kolefnisbindingu þannig að Ísland geti staðið við markmið sín í loftslagsmálum. Alls verður 6,8 milljörðum króna varið til sérstakra aðgerða í loftslagsmálum á næstu fimm árum, sem er stórfelld aukning frá því sem verið hefur.
Aðgerðaáætlunin samanstendur af 34 aðgerðum. Megináherslurnar eru tvær; orkuskipti, þar sem sérstaklega er horft til hraðrar rafvæðingar samgangna og átak í kolefnisbindingu þar sem skógrækt og landgræðsla gegna lykilhlutverki, auk þess sem markvisst verður dregið úr losun gróðurhúsalofttegunda með endurheimt votlendis.
Eftir árið 2030 verða nýskráningar bensín og díselbíla bannaðar, með undanþágum vegna byggðarsjónarmiða. Er það liður í að tryggja skuldbindingar Íslands gagnvart Parísarsamkomulaginu, um kolefnishlutleysi fyrir árið 2040.
„Ríkisstjórnin hefur tryggt stóraukið fjármagn til aðgerða í loftslagsmálum og kynnir nú megináherslur nýrrar aðgerðaáætlunar í þessum mikilvæga málaflokki. Framundan er svo samráð við bæði atvinnulíf, sveitarfélög og almenning um nánari útfærslur. Við höfum einbeittan vilja til að ná raunverulegum árangri til að uppfylla markmið Parísarsáttmálans og markmiðinu um kolefnishlutlaust Ísland 2040,“
segir Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra:
Aðgerðaáætlunin er unnin í samræmi við sáttmála ríkisstjórnarinnar. Aðgerðirnar í henni eiga að stuðla að minni losun gróðurhúsalofttegunda og aukinni kolefnisbindingu. Sumar aðgerðir eru þegar komnar í vinnslu, aðrar nánast fullmótaðar, enn aðrar eru tillögur sem þarfnast samráðs við aðila utan stjórnkerfisins og frekari útfærslu.
Áætlunin verður sett í samráðsgátt Stjórnarráðsins til umsagnar og uppfærð í ljósi ábendinga, auk þess sem boðið verður til samráðs um einstakar aðgerðir með fulltrúum atvinnulífs, félagasamtaka, sveitarfélaga og annarra.
Verulega verður aukið við fjárfestingar og innviði vegna rafvæðingar í samgöngum en áætlað er að verja 1,5 milljarði króna til uppbyggingar innviða fyrir rafbíla, rafvæðingar hafna og fleiri nauðsynlegra aðgerða í orkuskiptum hér á landi á næstu fimm árum. Þá er ekki meðtalinn kostnaður við áframhaldandi ívilnanir fyrir rafbíla sem þegar eru meðal þeirra mestu sem þekkjast. Kolefnisgjald verður áfram hækkað og mörkuð sú stefna að frá og með árinu 2030 verði allir nýskráðir bílar loftslagsvænir. Ísland fylgir þar fordæmi fjölmargra ríkja sem markað hafa sér skýra framtíðarsýn varðandi vegasamgöngur.
„Það er ljóst að næsta bylting okkar í loftslagsmálum verður orkuskipti í samgöngum, líkt og hitaveitan var á sínum tíma. Ísland hefur með þessu sett sér það markmið að vera meðal fyrstu ríkja heims til að ná fram fullum orkuskiptum, ekki bara í húshitun heldur einnig í vegasamgöngum. Við setjum markið hátt, þar sem framtíð komandi kynslóða er undir.“
sagði Guðmundur Ingi Guðbrandsson, umhverfis- og auðlindaráðherra.
Önnur megináhersla í aðgerðaáætluninni er kolefnisbinding. Ráðist verður í umfangsmikið átak við endurheimt votlendis, birkiskóga og kjarrlendis, stöðvun jarðvegseyðingar og frekari landgræðslu og nýskógrækt. Um 4 milljörðum króna varið til þessara aðgerða á næstu fimm árum. Áhersla er lögð á að fela félagasamtökum hlutverk, bændum og öðrum vörslumönnum lands.
Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra, sér tækifæri til að styrkja efnahagslegt sjálfstæði Íslands:
„Samhliða framlagi okkar til loftslagsmála felst í áætluninni tækifæri til að styrkja efnahagslegt sjálfstæði Íslands með því að við nýtum í stórauknum mæli okkar eigin endurnýjanlegu orkuauðlindir til að standa undir orkuþörf í samgöngum og á fleiri sviðum samfélagsins.“
Um 500 milljónum króna verður varið til nýsköpunar vegna loftslagsmála og verður Loftslagssjóður stofnaður til að halda utan um slík verkefni. Um 800 milljónum króna verður varið í margvíslegar aðgerðir, svo sem rannsóknir á súrnun sjávar og aðlögun að loftslagsbreytingum, alþjóðlegt starf og fræðslu. Framlögin eru tryggð í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar 2019-2023, en verða útfærð nánar við frekari mótun aðgerða. Samráð við hagsmunaaðila verður haft til hliðsjónar, sem og frekari greining á hagkvæmni mismunandi leiða.
„Loftslagsbreytingar þekkja engin landamæri, yfirborð sjávar hækkar, jöklar bráðna og öfgar í verðurfari aukast. Tryggja þarf hreina endurnýjanlega orku og vistvænar samgöngur. Mikilvægt er að tryggja samvinnu við sveitarfélög og aðra aðila við framkvæmd áætlunarinnar – framundan er spennandi verkefni.“
sagði Sigurður Ingi.
Áhugasömum er bent á samráðsgátt Stjórnarráðsins þar sem hægt er að skila inn umsögnum um þessa fyrstu útgáfu aðgerðaáætlunar til 1. nóvember næstkomandi.
