Ekkert hefur farið jafn illa með hefðbundna fjölmiðla og Facebook – og þarmeðtalda fjölmiðla sem starfa á netinu. Facebook hefur líka grafið undan fjölmiðlun með útbreiðslu rangra og villandi frétta og með myndun þess sem kallast bergmálsherbergi. Almennt er farið að viðurkenna að þetta sé stórt vandamál – lýðræðissamfélag þrífst ekki án þess að borgararnir séu þokkalega upplýstir og víðsýnir. Notendur Facebook eru sagðir vera 1,9 milljarðar. Allir fjölmiðlar heimsis eru dvergar miðað við þetta.
Önnur áhrif Facebook (og Google) má finna í auglýsingum. Í grein í The Atlantic er því haldið fram að 85 prósent af auglýsingatekjum á internetinu í Bandaríkjunum fari nú í gegnum þessi risafyrirtæki. Aftur eiga fjölmiðlar í vök að verjast, ekki síst þeir sem leggja áherslu á heimildarvinnu og sjálfstæða öflun upplýsinga. Þeir berjast í bökkum og neyðast líka til að spila með í Facebook-veruleikanum sem gengur út á hröð skilaboð og öra smelli.
Þess vegna er ansi merkilegt að skoða sex þúsund orða yfirlýsingu Marks Zuckerberg, stofnanda Facebook. Enginn hefur jafnmikil áhrif á upplýsingaflæðið í veröldinni. Zuckerberg talar sem fylgismaður hnattvæðingar, um nauðsyn samstöðu meðal mannkyns en ekki bara innan þjóða eða borga.
Hann ávarpar meira að segja lesendurna, Facebook-notendurna, sem „samfélag okkar“. En hann viðurkennir að Facebook byggir á stuttum og samþjöppuðum upplýsingum, þetta ýti undir einföld viðhorf, vinnur á móti blæbrigðum. Þrátt fyrir þessa draumsýn um sameinað mannkyn (á Facebook væntanlega) myndast bólur og bergmálsherbergi á Facebook þar sem fólk heyrir ekki í öðrum en sjálfu sér og þeim sem hafa svipaðar skoðanir. Því verður ekki neitað að öfgar og hatur hafa fundið vettvang á Facebook – innan um fjölskyldumyndir og kettlinga.
Zuckerberg talar um að í framtíðinni verði hægt að nota gervigreind til að greina færslur og upplýsingar á Facebook, til dæmis hvort þar er hvatning til ofbeldis eða hatursumræða. Þetta muni geta gerst á næstu árum. Annað sem Facebook hefur á prjónunum er að ganga úr skugga hvort fólk hefur lesið fréttir áður en það deilir þeim til að draga úr útbreiðslu falskra frétta og smellubeita.
Zuckerberg talar líka um nauðsyn þess að efla virkni í nærsamfélögum og segist vilja styðja fjölmiðla. Það er ekki vanþörf á, en áleitin spurning hvernig það getur orðið. Fjölmiðlarnir ekki bara smáir og veikir miðað við Facebook, heldur líka sífellt háðari risafyrirtækinu um að dreifa efni sínu.
Vald fyrirtækis Zuckerbergs er ótrúlegt. Við höfum aldrei séð neitt líkt þessu á jörðinni. Það er mikilvægt að rýna í yfirlýsingu hans – hvað meinar hann og hverjar eru hugsanlegar efndir? Þarf ef til vill að koma böndum á Facebook? Ein kenningin er reyndar sú að Zuckerberg ætli sér að fara út í pólitík, jafnvel sem forsetaframbjóðandi. Það er þó ekki víst að hann þurfi það, þessi ungi maður hefur þegar gríðarlegt ríkidæmi – og ótrúleg völd.
