Ein af ráðgátum Íslandssögunnar er hvernig menn fluttu hingað til lands stórviðina sem þurfti til að reisa hinar miklu miðaldakirkjur í Skálholti og á Hólum.

Pétur Gunnarsson gerir þessu góð skil í bók sinni Leiðin til Rómar.

Timbrið kemur á tveimur skipum til landsins á tíma Klængs biskups Þorsteinssonar,  þetta er í kringum 1158 – við Klæng er ein dómkirkjan kennd. Þar þjónaði sjálfur Þorlákur helgi.

„Timburskipin leita hafnar hjá Eyrarbakka.

Hvernig á að koma öllum þessum trjáviði upp vegalaust landið 40 kílómetra leið heim í Skálholt?“

Stórviðirnir vega hátt í þrjú tonn hver. Það verður að bíða þess að snjórinn jafni út misfellur og harðfenni leggi rennisléttan flöt niður að Hvítá og frostið steypi samfleytt gólf þessa 20 kílómetra sem áin og byggingarefnið eiga samleið.

Mannskapur úr Ölfusi og Flóa er kvaddur til með hross til burðar og naut til dráttar. Stóllinn leggur til skaflajárn.

Það útheimtir fjögur naut að draga hvern stöpul, þeir eru 25 talsins, það gera eitt hundrað naut og jafn marga menn til taumhalds. Og þetta eru bara stöplarnir. Þegar farmurinn er allur kominn á hross eða aftan í naut og hver gripur með teymandi mann er líkast því að landið sé allt á iði.“

Nú er uppi hugmynd um að byggja kirkju í miðaldastíl í Skálholti – Þorláksbúð er ekki talin nægja. Það væri kannski skemmtilegt að gera þetta með gamla laginu – það gæti veri saga til næsta bæjar.

Það væri jafnvel gaman að sjá jötnana úr Þorláksbúðarfélaginu spreyta sig við þetta.

En kannski er ekki lengur almennilegur ís á ánum á Suðurlandi?

En Klængskirkja, hún brann 1309 þegar eldingu laust niður í hana.